Kalp kapakçığı, kalbin anatomisi iki kulakçık ve iki karıncıktan oluşan dört odacıktan oluşmaktadır. Karıncıkların giriş ve çıkışlarında kapakçıklar bulunmaktadır. Kalp kapakçığı denilen bu kapaklar, kanın tek tarafa akmasını ve kanın geriye kaçmasını önlemektedir. Yani kapakçıklar kanın karıncıklara tek taraflı olarak girişini sağlarken, buradan kanın tek yönlü olarak çıkışı sağlarlar.
İki yaprakçıktan oluşan mitral kapak haricindeki kapaklar, üç yaprakçıktan oluşmaktadır.
Kalpte bulunan kapakçıklar nelerdir?
- Triküspit kapak: bu kapakçık sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında yer alır.
- Pulmoner kapak: bu kapakçık sağ karıncık ile pulmoner arter yani akciğer arteri arasında yer alır.
- Mitral kapak: bu kapakçık sol karıncık ile sol kulakçık arasında yer alır.
- Aort kapağı: bu kapakçık ise sol karıncık ile aort arasında yer alır.
Kalp kapakçıkları nasıl çalışır?
Kalp kasının kasılıp gevşemesi sırasında kapakçıklar açılır ve kapanır. Bu sayede kan kulakçıklara ve karıncıklara dönüşümlü biçimde dolar. Kalbin sol tarafında bulunan kapakların çalışma sistemi; sol karıncığın gevşemesiyle aort kapağı kapanır. Sol kulakçıktan sol karıncığa kan akışını sağlayacak olan mitral kapak açılır. Sol kulakçık kasıldığında, sol karıncığa daha çok kan akışı olur. Ardından sol karıncık kasıldığında, mitral kapak kapanır. Bu sayede kanın yeniden sol kulakçığa kaçması engellenmiş olur.
Bu sırada aort kapağı açılarak, kanın aorta atılması sağlanır. Ardından sol karıncığın gevşemesiyle, aort kapağı kapanır ve kanın sol karıncığa geriye kaçışı engellenir. Bu döngü bu şekilde devam eder. Kalbin sağ tarafındaki kapaklarda bu sistemle çalışır. O bölgede bu işlem Triküspit kapakla, pulmoner kapak arasında yaşanır.
Kalp kapakçıkları hastalıkları nelerdir?
Kalpte kapakçıklarda gelişen hastalıkların çoğu romatizmal kalp hastalığının neticesinde oluşur. Bunlardan başka kapaklarda yapısal bozukluk olması, kalp damar hastalıkları, kalp boşluklarında genişleme olması, iltihabi hastalıklarda kapakçık hastalıklarına neden olabilir. Bu hastalıklar kalbin yeterli ve doğru çalışmamasından dolayı yaşanır. Kapakçıklarda darlık ya da yetmezlik geliştiğinde, kapakçık hastalığı görülebilir. Kalp kapaklarında görülen bozuklar ise;
- Kapakçık yetmezliği: Kalp kapakçıklarında yetmezlik oluştuğunda, kapakçıkların yaprakçıkları tamamen kapanamaz. Bu durum kanın kapakçıktan ters yöne gitmesine sebep olur. Kanın geri kaçması rejüjitan kan akışı olarak adlandırılır. Hastaların bazısında kapak yetmezliği ve darlık aynı zamanda görülebilir. Bu sorunlar tek bir kapakçıkta ya da birden fazla kapakçıkta aynı anda yaşanabilir. Bu sorunlar kalbin yükünün artmasına sebep olur. Kapakçık yetmezliği fazlaysa, hastada kalp yetmezliği gelişebilir.
- Kapakçık darlığı: Kalp kapakçıklarında bulunan yaprakçıklardaki dokuların sertleşmesi nedeniyle, kapakçıkların açıklığının daralmasıdır. Bu durum yaşandığında, kalbe giden ve gelen kanda azalma meydana gelir. Daralmanın az olması halinde kalp fonksiyonlarında sorun yaşanmayabilir. Fazla daralma olduğunda, kalp daha fazla zorlanacağından kalp yetmezliği gelişesi kaçınılmaz olur. Kapakçıklarda aynı zamanda yetmezlik ve darlık gelişebilir.
Kalp kapakçıklarındaki sorunlar kalbi nasıl etkilemektedir?
Kapakçıklarda daralma ya da kaçak nedeniyle kalbin boşluklarındaki kanın miktarı arttığında, basınç artacak ve kalp boşluğu büyümeye başlayacaktır. Basıncın fazla yükselmesi, kalp kasının bozulmasına ve tüm boşluklarda basıncın artmasına neden olur. Soldaki kapakçıkların hastalanması halinde, sol tarafta bulunan boşluklardaki basıncı arttıracak ve akciğerdeki kan basıncı yükselecektir. Bu sorun kalp yetmezliğinin gelişmesine neden olur. Rahatsızlığın ilk belirtisi nefes almada zorluktur. Kalp yetmezliği olmadan önce kapakçıklarda olan sorunlar giderilmelidir. Sağ kapakçıklardan pulmoner kapakçıkta doğumsal darlıklardan başka sorunlar yaşanmaz. Bu sorun olduğunda, erken teşhis konulabilir. Balon uygulanarak kapakçık genişletilir. Bu durumda nadir olarak cerrahi yöntemlere başvurulur. Triküspit kapakçık sol kalp yetmezliği oluştuğunda, basınçla birlikte hastalanır ve geriye doğru kaçar. Kaçağın ilerlemesi sağ kalpte yetmezlik oluşturur. Karaciğerde büyüme, bacaklarda ödem, karında sıvı toplanması gibi belirtiler verir.
